1906

Początki biblioteki w Chełmie sięgają 1906 r. kiedy na terenie miasta rozpoczęło działalność Koło Polskiej Macierzy Szkolnej. Jednym z jej celów było upowszechnianie czytelnictwa. W lipcu 1906 r. założono pierwszą czytelnię publiczną, której księgozbiór pochodził z darów lokalnego społeczeństwa. Istotny wpływ na powstanie Biblioteki Publicznej miało ukazanie się na łamach „Kuriera”, wydawanego w Lublinie, artykułu pt. „W sprawie czytelni publicznej w Chełmie”. Autorka Maria Paulina Orsetti szeroko uzasadniała ważność czytelni i księgozbiorów publicznych dla spraw oświatowych mieszkańców regionu.

1907

W 1907 r. władze carskie zawiesiły działalność Polskiej Macierzy Szkolnej, księgozbiór został przejęty przez Panią Skibińską, która podczas zaborów zajmowała się tajnym upowszechnianiem czytelnictwa.

1916

W 1916 r. Biblioteka wznowiła swoją działalność pod Zarządem Uniwersytetu Ludowego. Jej księgozbiór liczył wówczas 800 tomów, pochodził z dawnej Biblioteki, książek zakupionych przez Zarząd tegoż Uniwersytetu oraz darów od mieszkańców. Placówka początkowo mieściła się w prywatnym mieszkaniu u Pani Męcczyńskiej przy ulicy Lubelskiej 76, wkrótce przeniesiono ją do innego lokalu przy ulicy Lubelskiej 69.

1920

18 czerwca 1920 r. samorząd miasta Chełm powołał Bibliotekę Miejską. Jej kierownikiem i jedynym pracownikiem został Kazimierz Zieliński. Księgozbiór Biblioteki liczył wówczas ok. 2,5 tysiąca woluminów.

1923

W 1923 r. z okazji wizyty prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, na wniosek radnych miasta Bibliotece nadano jego imię. Po śmierci Kazimierza Zielińskiego w 1928 r. placówka została zamknięta, a jej ponowne otwarcie nastąpiło w lutym 1929 r. W okresie międzywojennym księgozbiór Biblioteki liczył około 5 tysięcy książek, liczba czytelników nie przekraczała 500.

1944

Działalność placówki przerwała II wojna światowa. Ponowne jej otwarcie nastąpiło w 1944 r. po wyzwoleniu Chełma. Nowa siedziba Biblioteki znalazła swoje miejsce w budynku Powiatowego Domu Kultury przy ul. Lubelskiej 2.

1946-1954

W latach 1946-1954 Biblioteką Miejską kierowała Anna Wojtarowa. Lata pięćdziesiąte to okres powstania trzech filii przy ulicach: Hrubieszowskiej, Lubelskiej i Kolejowej. Na stanowiskach bibliotekarzy pracowały Władysława Zwierzyńska i Mila Mucha.

1953

W 1953 r. utworzona została Powiatowa Biblioteka Publiczna.

1954-1975

W latach 1954-1975 kierownikiem Biblioteki Miejskiej był Andrzej Piwowarczyk. W tym okresie Biblioteka kilkakrotnie zmieniała swoją siedzibę. W 1957 r. przeniosła się do swojego przedwojennego budynku przy ulicy Lubelskiej 69. Najdłużej, od 1964 r. do grudnia 2003 r., funkcjonowała w siedzibie Powiatowego Domu Kultury przy placu Tysiąclecia 1.

1975

W 1975 r. w związku z nowym podziałem administracyjnym kraju i likwidacją powiatów, Chełm awansował na stolicę nowego województwa chełmskiego. Powiatowa Biblioteka Publiczna oraz Biblioteka Miejska zostały przekształcone w Wojewódzką Bibliotekę Publiczną. Dyrektorem tej placówki został dotychczasowy kierownik Biblioteki Miejskiej Andrzej Piwowarczyk, który pozostał na tym stanowisku do 1978 r.

1978-1989

W latach 1978-1989 Wojewódzką Biblioteką Publiczną kierował Witold Sulimierski. Przejęcie przez Bibliotekę funkcji stopnia wojewódzkiego wiązało się z objęciem opieką merytoryczną i nadzorem instruktorskim bibliotek terenowych. Rozszerzenie zadań, konieczność zatrudnienia nowej kadry, a przede wszystkim stale powiększający się księgozbiór i rosnąca liczba czytelników sprawiły, że lokal zajmowany przez Bibliotekę okazał się niewystarczający. Trwające kilka lat zabiegi o pozyskanie odpowiedniego lokalu zakończyły się sukcesem. 28 września 1984 r. wmurowano akt erekcyjny pod budowę nowej siedziby dla Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej przy ulicy Partyzantów 40.

1984

Od 1984 roku, do mieszkańców wsi gdzie nie było placówek bibliotecznych docierał Bibliobus, który był objazdową „biblioteką na kółkach”.

1999

W wyniku reformy administracyjnej w 1999 r. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Chełmie została przekształcona w bibliotekę samorządową pod nazwą Chełmska Biblioteka Publiczna.

2008

Od 2008 r. Chełmska Biblioteka Publiczna nosi imię Marii Pauliny Orsetti. Uroczyste nadanie imienia nastąpiło uchwałą Rady Miasta z dnia 14 czerwca 2008 r.

2015

W styczniu 2015 r. oddany został do użytku nowy pawilon biblioteki, w którym mieszczą się działy udostępniania, sala widowiskowa, galerie wystawiennicze oraz Transgraniczne Centrum Edukacji Ekonomiczno-Społecznej.